KUNST IS LANG (en het leven is kort)

Wouter van der Giessen doet interventies in de openbare ruimte, vaak met objecten die je op straat tegenkomt: een zwerm van gele opklapborden, met daarop ‘caution: work in progress’, drie grote parasols die zijn dichtgenaaid zodat ze op tollen lijken, of flexibele speeltoestellen die door het hek van een voortuin kronkelen. Door op te vallen en af te wijken, leggen zijn werken bloot wat de gangbare conventies in de buitenruimte zijn, soms zelfs al voordat ze überhaupt gemaakt zijn: in een digitale schets deed Wouter het voorstel om een zes meter hoge Dixie in een vijver in Zoetermeer te laten plaatsen. Het leverde hem een berg aan verontwaardigde reacties op, die er tegenwoordig bij lijkt te horen als je een kunstwerk in de openbare ruimte wilt plaatsen. Als het aan Wouter ligt maakt hij dat niet meer mee, want na zijn burn-out hoeft de stress van het werken in de openbare ruimte van hem niet meer zo nodig.

Ruben Mols maakt objecten en installaties die gaan over de relatie tussen de fysieke en digitale wereld, met name over de vraag hoe we als mens geconditioneerd worden door technologische apparaten. Zo bestaat recent werk van Ruben uit opslag- en verhuisdozen met afdankertjes uit onze jonge digitale cultuur: een uitvergrote houten Tamagotchi ,of oversized houten floppydisks. Op het werk Umwelt zien we het silhouet van een goudvis in een kom, regel voor regel opgebouwd uit zwarte leestekens tegen een witte achtergrond - zoals de plaatjes online gemaakt werden voordat er gifjes, of zelfs jpegs waren. En in het mysterieuze werk Substrate IV - Thinksystem V1 zien we een sierlijk gebogen metalen frame, met er middenin een rechthoek die doet denken aan de hard plastic zijwand van een computerkast, inclusief voorgevormde montagekruisjes, uitsparingen, luchtgaten en verbindingsstukjes. Hoewel Rubens werken duidelijk verwijzen naar digitale zaken, zijn ze dat zelf allerminst: er is in de verste verte geen beeldscherm te bekennen.

Thijs Ebbe Fokkens maakt grote installaties, die qua uitstraling passen bij domeinen waar de mens grip zoekt op de mysteries van ons leven, zoals wetenschap of religie. Hij geeft ze bijvoorbeeld het uiterlijk van een archeologische opgraving, met als verschil dat wat wordt opgegraven uit de toekomst lijkt te komen, in plaats van uit het verleden. Of hij laat je via een houten stellage afdalen in een sluis, met een metershoge watermassa aan de andere kant, om een fysieke ervaring te koppelen aan het abstracte idee van dreigend water dat door klimaatverandering op ons af zou kunnen komen. De kleine offers die op de stellage geplaatst zijn, versterken het rituele karakter van het werk. Zo fungeren Thijs' installaties als plek om te reflecteren en toekomstscenario's te verbeelden.

Charlotte Dumas werd al vroeg in haar carrière bekend met haar intieme portretten van dieren, vaak honden of paarden, die zo zijn gefotografeerd dat hun unieke karaktertrekken te lezen zijn. Sinds 2012 is ze de dieren ook gaan filmen, bijvoorbeeld in een drieluik over wilde paardjes op het kleine Japanse eiland Yonaguni. Het zijn symbolische, tekstloze films waarin behalve de paarden ook kinderen te zien zijn, die zich op een vergelijkbare manier vanzelfsprekend gedragen.

Juha van 't Zelfde werkt als DJ, docent, filmmaker en organisator met het idee van collectieve creativiteit. Bijvoorbeeld in het ontwerpen van clubavonden waarin iedereen volledig zichzelf kan zijn en bijdraagt aan een open sfeer, in workshops die draaien om de vraag hoe je de clubscene klimaatrechtvaardig kunt laten opereren, maar net zo makkelijk in een collage-documentaire waarin langere historische lijnen van collectieve creativiteit worden aangewezen: van zwarte jazzmusici in het Amsterdam van de jaren ‘20 uit de vorige eeuw, via ideeën en daden van de Dada beweging, CoBrA, en Provo’s, tot het ontstaan van een iconische vrijplaats als de Amsterdamse discotheek RoXY.

Lotte Werkema maakt fictieve hulpstukken, objecten die je op je lichaam zou kunnen dragen. Ze hebben iets weg van medische braces, maar hebben zo hun eigen functionaliteit: ze krommen je vingers zodat alleen de middelvinger fier overeind blijft staan, ze laten je op je tenen lopen of verbinden je been met dat van iemand anders, zodat je samen kunt lopen. Het gebruik van hulpstukken is niet vreemd in het leven van Lotte, want ze heeft zelf een fysieke beperking. Die inspireert haar kunst op meerdere manieren, bijvoorbeeld in performances waarin ze gekleed in oranje wegwerkerskleding een zebrapad oversteekt, zonder rollator of rolstoel, of waarin ze zich van een trap laat vallen. Ook komt de fotoreeks waarin ze een tekstbord op hoofd draagt voort uit haar dagelijks leven: daarop staat steeds een ander zinnetje dat ze gebruikt als ze weer eens in het openbaar op de grond is gevallen.

Matea Bakula manipuleert de materialen voor haar sculpturen zo dat ze een verrassende gedaante aannemen. Voor de hal van Het Utrechts Archief maakte ze een metershoge zuil die op het oog van marmer is, maar in feite bestaat uit papier maché van afgedankt papier, en daardoor ook nog eens door het zonlicht zal verkleuren. En voor Lustwarande in Tilburg bouwde ze een kolom met panelen waarop gebrande suiker en piepschuim samen een fascinerend oppervlak vormen, als een stroom lava die zich onder invloed van warmte en zon in beweging zet. Zo puzzelt Matea net zo lang met de eigenschappen van haar materialen en de omstandigheden waarin ze te zien zijn, tot er spannende en betekenisvolle werken uitkomen. Op dit moment werkt ze aan misschien wel de ingewikkeldste puzzel tot nu toe: ze wil de restanten van geplette bessen, die in de vorm van samengeperste platen uit het proces van gemechaniseerde sapwinning komen, combineren met beelden van de eclectische architectuur die in haar geboortestad Sarajevo de complexe geschiedenis weerspiegelt.

Arash Fakhim gebruikt a-typische methodes en materialen om tot een alternatief te komen voor het traditionele schilderij. Wegwerptasjes worden bijvoorbeeld vermengd met epoxy en pigmenten, als ondergrond voor een blauw- of zeefdruk. Ook fotografeerde Arash een enkele streek van een kwast en zette die om tot sticker, waarmee vervolgens iedere ondergrond tot ‘schilderij’ kan worden gemaakt. Een andere fascinerende reeks werken zijn de video’s waarin Arash een object probeert te worden: naakt en geschminkt als geel vaatdoekje, witte sportsok of het rood en oranje van de vlammen van een kampvuur, dat hij zo goed mogelijk probeert te imiteren. Maar de laatste tijd zet de buitenwereld de noodzaak om werk te maken op losse schroeven: Arash is bezig aan een auto-biografische boek waarvoor hij zijn traumatische jeugd opnieuw onder ogen moet komen, en is gedesillusioneerd over het uitblijven van steun voor Gaza vanuit de zich normaal zo kritische beschouwende kunstwereld.

Anna de Vriend onderzoekt in haar werk machtsstructuren, in de eerste plaats vooral die tussen mensen - of beter gezegd menselijke dieren - en niet-menselijke dieren. Zo laat ze in een performance horen hoe de baas van een slachthuis denkt en praat over het vermoorden van kalveren zodat hun huid kan worden verwerkt tot 'mooie producten'. En met een andere performance probeert ze te achterhalen hoeveel autonomie dieren in dierentuinen hebben, na het zien van beelden van de ontsnapte gorilla Bokito - die op een dag maar hoefde te beslissen om over een klein watertje te springen om tussen de mensen te komen. Anna wil met haar werken inzichtelijk maken welke machtsverhoudingen er op dit moment tussen menselijke en niet-menselijke dieren zijn, als eerste stap naar een meer gelijkwaardige relatie.

Rob Sweere bouwt al zo’n dertig jaar grote installaties in de openbare ruimte. Het zijn objecten waar je in kunt liggen of zitten, en die vervolgens je aandacht vestigen op de omgeving. Maar Rob slaat met zijn werk een nieuwe weg in: in plaats van de jarenlange rompslomp van grote grote bouwwerken, richt hij zich voortaan op groepsbijeenkomsten waarbij mensen in stilte naar de lucht kijken, klank- en videowerken, en in het klein gebouwde fictieve landschappen die eenmaal gefotografeerd op ‘echte’, droomachtige landschappen lijken.